Ανανεώνεται το Πρόγραμμα Σπουδών για τις ξένες γλώσσες στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο

Στο ΑΠΘ ανέθεσε το ΙΕΠ τον εμπλουτισμό  και την ανανέωση του Ενιαίου Προγράμματος Σπουδών για τις ξένες γλώσσες στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο.

Ειδικές προδιαγραφές για τον εμπλουτισμό και την ανανέωση του ΕΠΣ-ΞΓ

Το ΕΠΣ-ΞΓ, προκειμένου να συμβαδίζει με τις σύγχρονες επιστημονικές, παιδαγωγικές και διδακτικές εξελίξεις και έρευνες, αναμένεται να εμπλουτιστεί και να ανανεωθεί έτσι ώστε να διαπνέεται από τις παρακάτω αρχές και να διακρίνεται από τα εξής χαρακτηριστικά:

Να υιοθετεί μια σύγχρονη και ολοκληρωμένη θεωρία για τη γλώσσα, η οποία δεν θα αντιμετωπίζεται μόνο ως σύστημα ή ως μέσο επικοινωνίας, δράσης και αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων αλλά και ως ένα συμβολικό εργαλείο, ως ένα δυναμικό σημειωτικό σύστημα ανάμεσα σε άλλα που χρησιμοποιείται από τα άτομα για την κατασκευή νοήματος, να αντιμετωπίζεται δηλαδή ευρύτερα και ως ένα πολιτισμικό και κοινωνικό φαινόμενο.

Να προωθεί τη διδασκαλία και εκμάθηση της γλώσσας ως γραμματισμό, ως μια κοινωνική πρακτική , ενσωματωμένη στο πλαίσιο (context) και την κοινωνία, τοποθετημένη δηλαδή εντός κοινωνικών συμφραζομένων (κοινωνικοπολιτισμική διάσταση της γλώσσας). Έτσι, δεν θα αναπτύσσεται μόνο η ικανότητα των μαθητών/-τριών να διαβάζουν και να κατανοούν ένα κείμενο, αλλά και η ικανότητά τους να κατανοούν, να ερμηνεύουν και να αντιμετωπίζουν κριτικά τους διάφορους τύπους λόγου και να παράγουν μια γκάμα ειδών λόγου ώστε να λειτουργούν αποτελεσματικά σε διαφορετικά περιβάλλοντα και καταστάσεις επικοινωνίας.

Να υποστηρίζει τους/τις μαθητές/-ήτριες να αναπτύσσουν διάφορα είδη γραμματισμού, με βάση όχι μόνο παραδοσιακές αλλά και σύγχρονες αντιλήψεις. Ειδικότερα, να καλλιεργούν:

• τον αναγνωριστικό γραμματισμό, ο οποίος δίνει έμφαση στη μορφή της γλώσσας,
• τον λειτουργικό γραμματισμό, ο οποίος δίνει έμφαση στη χρήση της γλώσσας,
• τον κριτικό γραμματισμό, ο οποίος δίνει έμφαση στην κριτική στάση απέναντι στη γλώσσα και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.

Γενικότερα, να υποστηρίζει τους/τις μαθητές/-ήτριες να αναπτύσσουν είδη γραμματισμού που έχουν αναδυθεί στη σύγχρονη εποχή όπως ο οπτικός, ο πολυτροπικός, ο ψηφιακός, ο πληροφοριακός και ο κοινωνικός γραμματισμός και γενικότερα οι πολυγραμματισμοί.

Να προωθεί πρακτικές γραμματισμού, οι οποίες θα ενισχύουν τους/τις μαθητές/-ήτριες να εμβαθύνουν στη γλώσσα όχι μόνο ως σύστημα και μέσο σύνταξης κειμένων διαφόρων τύπων, αλλά και ως κοινωνική διαδικασία και πρακτική, ως μέσο επιτέλεσης πράξεων για την κριτική προσέγγιση της γνώσης και της κοινωνικής πραγματικότητας. Στόχος θα είναι η σύνδεση της μάθησης με την κοινωνία, ώστε οι μαθητές/-ήτριες να γίνουν αυτόνομοι και κριτικοί πολίτες.

Να καλλιεργεί όλες τις παραμέτρους της επικοινωνιακής γλωσσικής ικανότητας, σύμφωνα με το ΚΕΠΑ (2001, 2020), απαραίτητες για την πραγμάτωση των επικοινωνιακών προθέσεων των μαθητών/-τριών και συγκεκριμένα:

•  τη γλωσσική ικανότητα, που αφορά στη χρήση της γλώσσας με ακρίβεια, δηλαδή της
  γνώσης και της ικανότητας χρήσης των λεξικολογικών, γραμματικών, συντακτικών,
  φωνολογικών και ορθογραφικών στοιχείων της γλώσσας,
• τη κοινωνιογλωσσική ικανότητα που ασχολείται με τις γνώσεις και τις δεξιότητες που
  απαιτούνται για την αντιμετώπιση της κοινωνικής διάστασης της χρήσης της γλώσσας
  βάσει των κοινωνικοπολιτισμικών δεδομένων της επικοινωνίας, και
• τη πραγματολογική ικανότητα, που σχετίζεται με την πραγματική χρήση της γλώσσας για την (συν)κατασκευή κειμένων με συνοχή και συνεκτικότητα (ικανότητα του συνεχούς λόγου), την εκτέλεση επικοινωνιακών λειτουργιών (λειτουργική ικανότητα) και την ικανότητα χρήσης γλωσσικών σχημάτων για τη μεταφορά πληροφοριών, την έκφραση κοινωνικών σχέσεων, προσωπικών στάσεων, απόψεων και συναισθημάτων.

Να αναπτύσσει ένα ευρύ φάσμα γλωσσικών, παραγλωσσικών και εξωγλωσσικών δεξιοτήτων των μαθητών/-τριών προκειμένου να μπορούν να επιτελέσουν συγκεκριμένες γλωσσικές επικοινωνιακές ενέργειες ή δράσεις.

Να καλλιεργεί τη μεταγλωσσική επίγνωση των μαθητών/-τριών σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης: φωνολογικό, μορφολογικό, συντακτικό, σημασιολογικό και πραγματολογικό.

Να είναι συγκροτημένο βάσει συγκεκριμένων και ρεαλιστικών επικοινωνιακών δράσεων και δραστηριοτήτων και δομημένο γύρω από επιλεγμένες γλωσσικές έννοιες και λειτουργίες με
βάση τις πραγματικές επικοινωνιακές ανάγκες των μαθητών/-τριών.

Να ενθαρρύνει τους/τις μαθητές/-ήτριες να δρουν γλωσσικά σε πραγματικές καταστάσεις επικοινωνίας, εκτελώντας σκόπιμες, συνεργατικές εργασίες στην τάξη, κατάλληλες για την περίσταση, η κύρια εστίαση των οποίων είναι κάποιο «προϊόν» ή αποτέλεσμα.

Να εμπνέεται και να υποστηρίζει πρακτικές που βασίζονται τόσο σε παραδοσιακές όσο και σύγχρονες θεωρίες μάθησης συμπεριφοριστικές, γνωστικές (γνωστικός εποικοδομητισμός) κοινωνικοπολιτισμικές (κοινωνικός εποικοδομητισμός).

Να ενθαρρύνει την ανακαλυπτική και τη βιωματική μάθηση, την ομαδοσυνεργατική μέθοδο, τη διερευνητική προσέγγιση, την μάθηση μέσω σχεδίου εργασίας και τη μέθοδο επίλυσης προβλημάτων.

Να προάγει τη διαφοροποιημένη διδασκαλία και μάθηση με ποικίλες δραστηριότητες διαβαθμισμένης δυσκολίας.

Να ενθαρρύνει τη διαπολιτισμικότητα και τη διαθεματικότητα.

Να καλλιεργεί τις μεταγνωστικές δεξιότητες ανάλυσης, αξιολόγησης και ελέγχου των διαδικασιών σκέψης από τους/τις μαθητές/-ήτριες. Σελ. 15 από 20.

Να προάγει τον αναστοχασμό των μαθητών/-τριών, τις διαδικασίες αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης, τις δεξιότητες δια βίου μάθησης και τις δεξιότητες του «να μαθαίνεις πως να μαθαίνεις» (learning how to learn).

Να καλλιεργεί τις ήπιες ή εγκάρσιες δεξιότητες π.χ. τις δεξιότητες του 21ου αιώνα (κριτική σκέψη, επικοινωνία, συνεργασία, δημιουργικότητα, καινοτομία, ομαδική εργασία, επίλυση προβλημάτων, ικανότητα λήψης αποφάσεων κ.α.).

Να προωθεί την ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων ανώτερης τάξης (higher order thinking skills) σύμφωνα με την αναθεωρημένη ταξινομία διδακτικών στόχων των Anderson & Krathwohl17.

Να αξιοποιεί μορφές τυπικής και εναλλακτικής αξιολόγησης των μαθητών/-τριών.

Γενικότερα, και σε ευθυγράμμιση με το ΚΕΠΑ (2001, 2020),

• να εισάγει μία νέα φιλοσοφία που σηματοδοτεί τη στροφή προς μια πιο σύνθετη θεώρηση της διδασκαλίας και εκμάθησης γλωσσών, η οποία εξακολουθεί να θεωρεί την επικοινωνία ως σημαντικό παράγοντα, αλλά περιλαμβάνει αρκετές άλλες πτυχές γλωσσικής, γνωστικής, συναισθηματικής, πολιτιστικής και κοινωνικής φύσης,
• να διακατέχεται από έναν κοινωνιογλωσσικό προσανατολισμό που διέπει τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης, γλώσσας και γραμματισμού που αντανακλώνται στην επικοινωνιακή και την κειμενοκεντρική προσέγγιση, δίνοντας τη δυνατότητα στα άτομα να λειτουργούν αποτελεσματικά σε διάφορα περιβάλλοντα και καταστάσεις επικοινωνίας, χρησιμοποιώντας κείμενα γραπτού και προφορικού λόγου, καθώς επίσης μη γλωσσικά κείμενα όπως εικόνες, σχεδιαγράμματα, χάρτες κλπ.,
• να υιοθετεί τόσο την προσέγγιση με προσανατολισμό στη δράση (action-oriented approach) και την έννοια των χρηστών της γλώσσας ως κοινωνικά δρώντα όντα (social agents) όσο και την έμφαση στην ενίσχυση της πολυγλωσσικής και διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.

Γενικές προδιαγραφές για τους Οδηγούς Εκπαιδευτικού

Προβλέπεται να υποβληθούν τέσσερεις Οδηγοί Εκπαιδευτικού, ξεχωριστά για κάθε ξένη γλώσσα που διδάσκεται στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά).

Οι Οδηγοί υποβάλλονται στην ελληνική γλώσσα, σε ηλεκτρονική εκτυπώσιμη μορφή.

Οι Οδηγοί συνδέονται με το εμπλουτισμένο και ανανεωμένο ΕΠΣ-ΞΓ και περιλαμβάνουν δράσεις συνεργατικού χαρακτήρα, προτεινόμενες δραστηριότητες και εκπαιδευτικά σενάρια.

Οι Οδηγοί πρέπει να είναι συμβατοί με σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα σε ό,τι αφορά τη μεθοδολογία και εν γένει την παιδαγωγική διαδικασία.

Όσον αφορά στα κείμενα των Οδηγών:

• πρέπει να είναι ευανάγνωστα, γραμμένα σε γλώσσα απλή και κατανοητή,
• πρέπεινααποφεύγεταιομακροπερίοδοςλόγος,καθώςεπίσηςγλωσσικοίυπαινιγμοί
  και χρήση εκφράσεων της καθομιλουμένης,
• το λεξιλόγιο πρέπει να είναι πλούσιο και ομοιογενές και η διατύπωση να
  χαρακτηρίζεται από ακρίβεια και σαφήνεια,
• δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται επιστημονικοί και τεχνικοί όροι χωρίς
  επεξήγηση,
• πρέπει να υπάρχει συντακτική και γραμματική συνέπεια.

Να τηρούνται τα οριζόμενα στον ν. 2121/1993 (Α ́ 25) «Πνευματική Ιδιοκτησία, Συγγενικά Δικαιώματα και Πολιτιστικά Θέματα», όπως ισχύει.

Οι Οδηγοί, όπως και το ΠΣ, να φέρουν τα λογότυπα του ΥΠΑΙΘΑ και του ΙΕΠ, καθώς και όποιο άλλο λογότυπο/αναφορά υποδείξει η Αναθέτουσα Αρχή.

Περιεχόμενο
Το εμπλουτισμένο και ανανεωμένο ΕΠΣ-ΞΓ και οι Οδηγοί για τον/την Εκπαιδευτικό θα πρέπει να περιλαμβάνουν απαραιτήτως τα ακόλουθα στοιχεία:

Τη γενική φιλοσοφία και τις βασικές παιδαγωγικές και ψυχοκοινωνικές αρχές που τα διέπουν.

Το επιστημονικό υπόβαθρο και τη διδακτική και μεθοδολογική προσέγγιση που υιοθετείται (διδακτή πλαισίωση-σχεδιασμός μάθησης).

Τη σκοποθεσία, τους γενικούς και τους ειδικούς στόχους που επιδιώκεται να επιτευχθούν.

Τα γενικά και τα ειδικά προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα (ΠΜΑ) ανά επίπεδο γλωσσομάθειας και βάσει θεματικών πεδίων και θεματικών ενοτήτων.

Ζητήματα σχετικά με την αξιολόγηση των μαθητών/-τριών και του εκπαιδευτικού έργου.

Αναλυτική απεικόνιση του Προγράμματος Σπουδών, ήτοι αναλυτικοί πίνακες με τα ειδικά ΠΜΑ όπου θα διαφαίνεται η σύνδεση των επικοινωνιακών γλωσσικών ενεργειών/δράσεων και των ενδεικτικών επικοινωνιακών γλωσσικών ικανοτήτων και ψηφιακών δεξιοτήτων με συγκεκριμένες δραστηριότητες (στο ΠΣ) και αντίστοιχα διδακτικά σενάρια (στους Οδηγούς).

Την κάλυψη ενδεικτικών θεματικών πεδίων και θεματικών ενοτήτων για την επιλογή των οποίων μπορεί να αξιοποιηθούν και οι παρακάτω πηγές:

• τα θεματικά πεδία και οι θεματικές ενότητες που περιλαμβάνονται στους πίνακες του
  νέου ΠΣ του Γενικού Λυκείου,
• τα θεματικά πεδία και οι θεματικές ενότητες που έχουν αποτυπωθεί στις ειδικές
  προδιαγραφές για τα διδακτικά βιβλία του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Γενικού
  Λυκείου στην Πρόσκληση Πολλαπλού Βιβλίου19

Πηγή [esos.gr]